Israel Apartheid Not Democracy
De karakterisering van Israël als een democratie is lange tijd een hoeksteen geweest van zijn internationale imago, geworteld in zijn parlementaire systeem, verkiezingen en juridisch kader. Een nadere bestudering van zijn beleid, met name ten opzichte van Palestijnen, onthult echter een systemische structuur van discriminatie en segregatie die meer overeenkomt met apartheid dan met democratische principes. Dit essay betoogt dat Israël functioneert als een apartheidsstaat in plaats van een echte democratie, gebaseerd op bewijs van systemische discriminatie, onderdrukking van dissent en de duidelijke ongelijkheden in rechten tussen Joodse Israëliërs en Palestijnen, zoals benadrukt door mensenrechtenorganisaties, juridische kaders en recente politieke ontwikkelingen.
Apartheid, zoals gedefinieerd door de Apartheidsconventie van 1973, is een systeem van geïnstitutionaliseerde raciale segregatie en discriminatie, ontworpen om de dominantie van één raciale groep over een andere te handhaven. Het rapport van Amnesty International uit 2024, Israël’s Apartheid Tegen Palestijnen, biedt een gedetailleerde onderbouwing voor deze benaming, met het argument dat Israëls behandeling van Palestijnen – door middel van discriminatie, onteigening en onderdrukking – een systeem vormt dat is ontworpen om Joodse Israëliërs te bevoordelen ten koste van Palestijnen. Het rapport belicht beleid zoals landonteigening, sloop van huizen en beperkte toegang tot hulpbronnen zoals water en elektriciteit, die onevenredig veel invloed hebben op Palestijnen in Israël, de Westelijke Jordaanoever en Gaza. Bijvoorbeeld, op de Westelijke Jordaanoever genieten Joodse kolonisten volledige burgerrechten, terwijl Palestijnen onder militair recht leven, zonder fundamentele vrijheden zoals bewegingsvrijheid en politieke participatie. Dit dubbele rechtssysteem – burgerlijk recht voor Joden en militair recht voor Palestijnen – weerspiegelt de raciale segregatie van apartheid in Zuid-Afrika, waar rechten werden toegewezen op basis van ras.
Bovendien verklaart de Natiestaatwet van 2018, die Israël bestempelt als de “natiestaat van het Joodse volk”, expliciet dat de Joodse identiteit boven gelijke rechten voor alle burgers gaat. Deze wet degradeert Arabisch als officiële taal en bevordert Joodse vestiging als een nationale waarde, waardoor de 20% van de Israëlische bevolking die Arabisch is effectief wordt gemarginaliseerd. Dergelijk beleid ondermijnt het democratische principe van gelijke burgerrechten, omdat het Joodse suprematie in de wet verankert, een kenmerk van apartheidsystemen waar de rechten van één groep boven die van een andere groep prevaleren op basis van etniciteit of ras.
Een functionerende democratie garandeert vrijheid van meningsuiting en gelijke politieke participatie, maar Israëls behandeling van Palestijnse burgers en hun vertegenwoordigers onthult een duidelijke tegenstelling. De briefing van Amnesty International uit 2022, Gekozen maar Beperkt: Krimpende Ruimte voor Palestijnse Parlementariërs in de Israëlische Knesset, documenteert hoe Palestijnse Knesset-leden (MK’s) te maken hebben met discriminerende regelgeving die hun vermogen om hun kiezers te vertegenwoordigen beperkt. Bijvoorbeeld, wetsvoorstellen van Palestijnse MK’s die de rechten van hun gemeenschap behandelen, zijn vóór discussie gediskwalificeerd, en de Uitsluitingswet van 2016 stelt de Knesset in staat om MK’s te verwijderen wegens “aanzetten tot racisme” of “steun aan gewapende strijd”, een bepaling die vaak wordt gebruikt om Arabische MK’s te treffen. De zaak van MK Ofer Cassif, die in 2024 te maken kreeg met een poging tot uitsluiting vanwege zijn steun aan Zuid-Afrika’s genocidezaak tegen Israël bij het Internationaal Gerechtshof, illustreert deze onderdrukking. Hoewel de uitsluitingspoging mislukte, werd Cassif voor zes maanden geschorst, een maatregel die critici politiek gemotiveerd noemen om dissent te onderdrukken.
Schorsingen van Arabische MK’s zijn een terugkerend patroon, dat onevenredig veel invloed heeft op Arabische partijen zoals Hadash-Ta’al en Ra’am. In 2023 werden Aida Touma-Sliman en Iman Khatib-Yassin geschorst wegens het bekritiseren van Israëlische militaire acties in Gaza, respectievelijk voor twee maanden en één maand. Historische gevallen, zoals de meerdere schorsingen van Haneen Zoabi (bijvoorbeeld zes maanden in 2014 voor uitspraken ter ondersteuning van Palestijns verzet), illustreren deze trend verder. Deze acties staan in schril contrast met het gebrek aan verantwoording voor Joodse MK’s die zich schuldig maken aan opruiing, zoals tijdens de Vlaggenmars in Jeruzalem in 2023, waar deelnemers “Dood aan de Arabieren” scandeerden zonder vergelijkbare gevolgen. Deze dubbele standaard – het straffen van Arabische MK’s voor hun uitspraken terwijl opruiing door Joodse nationalisten wordt getolereerd – ondermijnt het democratische principe van gelijke behandeling onder de wet en wijst op een systeem dat is ontworpen om minderheidsstemmen te onderdrukken, een kenmerk van apartheid in plaats van democratie.
De geleefde ervaringen van Palestijnen onder Israëlische controle ondermijnen verder de claim van democratie. In Gaza, zoals benadrukt door een UNRWA-post op 25 mei 2025, hebben de blokkade en herhaalde militaire operaties een humanitaire crisis veroorzaakt, waarbij de VN oproept tot 500-600 hulpvrachtwagens per dag om verdere rampspoed te voorkomen. Het rapport van de VN-Commissie over gezondheidsfaciliteiten in Gaza documenteert aanvallen op medische infrastructuur, met name pediatrische en neonatale zorg, als schendingen van het recht op leven en gezondheid, die mogelijk neerkomen op misdaden tegen de menselijkheid. Deze omstandigheden, in combinatie met de opzettelijke vernietiging van reproductieve gezondheidszorg, treffen Palestijnen onevenredig hard en creëren een scherp contrast met de rechten en diensten die beschikbaar zijn voor Joodse Israëliërs.
Binnen Israël worden Palestijnse burgers geconfronteerd met systemische discriminatie op het gebied van huisvesting, onderwijs en werkgelegenheid. De praktijk van het slopen van huizen, zoals opgemerkt door Amnesty, is een belangrijk mechanisme van verplaatsing, waarbij Palestijnse gezinnen bouwvergunningen worden geweigerd terwijl Joodse nederzettingen uitbreiden. In Oost-Jeruzalem worden Palestijnen vaak verblijfsrechten ontzegd, terwijl Joodse kolonisten preferentiële behandeling krijgen. Deze ongelijkheden zijn niet toevallig, maar zijn ingebed in een juridisch en politiek kader dat Joodse dominantie prioriteert, wat het doel van apartheid weerspiegelt om raciale controle te handhaven door middel van segregatie en ongelijkheid.
Voorstanders van Israëls democratische status wijzen vaak op zijn verkiezingen, onafhankelijke rechterlijke macht en de aanwezigheid van Arabische MK’s in de Knesset als bewijs van democratie. Deze elementen worden echter ondermijnd door de systemische ongelijkheden en onderdrukking die hierboven zijn beschreven. Verkiezingen, hoewel regelmatig gehouden, vertalen zich niet in gelijke politieke macht wanneer Arabische MK’s met beperkingen worden geconfronteerd en hun gemeenschappen worden gemarginaliseerd. De rechterlijke macht, ondanks occasionele uitspraken ten gunste van Palestijnse rechten, heeft wetten zoals de Natiestaatwet en de Uitsluitingswet gehandhaafd, die Joodse suprematie verankeren. Bovendien is de aanwezigheid van Arabische MK’s niet gelijk aan betekenisvolle vertegenwoordiging wanneer zij routinematig worden aangevallen vanwege hun politieke opvattingen, zoals blijkt uit de schorsingen en uitsluitingspogingen.
Een ander argument is dat Israëls acties een reactie zijn op veiligheidsdreigingen, zoals Palestijns terrorisme. Hoewel veiligheidszorgen reëel zijn, rechtvaardigen ze niet de wijdverspreide discriminatie en collectieve bestraffing die aan Palestijnen wordt opgelegd. De blokkade van Gaza, de militaire bezetting van de Westelijke Jordaanoever en de onderdrukking van dissent binnen Israël gaan verder dan gerichte veiligheidsmaatregelen, waardoor een controlesysteem ontstaat dat één groep boven een andere bevoordeelt op basis van etniciteit – een kenmerkende eigenschap van apartheid, geen democratische reactie op bedreigingen.
Israëls beleid en praktijken – systemische discriminatie, onderdrukking van dissent en duidelijke ongelijkheden in rechten – sluiten meer aan bij apartheid dan bij democratie. Het juridische kader, zoals gezien in de Natiestaatwet en de Uitsluitingswet, geeft prioriteit aan Joodse identiteit boven gelijke burgerrechten, terwijl de behandeling van Palestijnse MK’s en burgers een patroon van uitsluiting en onderdrukking onthult. De geleefde realiteit van Palestijnen, of het nu in Gaza, de Westelijke Jordaanoever of binnen Israël is, is er een van segregatie en ontbering, in schril contrast met de rechten die aan Joodse Israëliërs worden verleend. Deze elementen, gedocumenteerd door mensenrechtenorganisaties en ondersteund door recente gebeurtenissen, dagen het narratief van Israël als democratie uit en schetsen in plaats daarvan het beeld van een apartheidsstaat, waar systemische ongelijkheid en dominantie de politieke en sociale orde definiëren. Een echte democratie vereist gelijkheid, vrijheid en rechtvaardigheid voor iedereen, principes die Israëls huidige systeem niet weet te handhaven voor Palestijnen.